We hadden toch al een spelalfabet?
Zeker, maar het spelalfabet dat we kennen is geen representatieve weergave van onze maatschappij. Dat was ‘ie ook nooit, want er zaten maar 2 vrouwennamen in (De heilige maagd Maria en boosaardige vrouw van Socrates Xantippe). Het oude spelalfabet laat zien hoe vanzelfsprekend we het vinden dat witte mannen de norm zijn, en zo reproduceren we, onbewust, een beeld van de samenleving dat niet bestaat (en nooit bestaan heeft). Taal doet er toe, en de manier waarop we dingen zeggen is beeldvormend.

Taal is in die zin altijd in beweging en onderdeel van onze nationale identiteit. Hoog tijd dus om een nieuwe afspiegeling van de maatschappij te maken: Het Nieuwe Spelalfabet. Op basis van een wetenschappelijk onderbouwde namenlijst ontwikkelden Jill Mathon en Desiré van den Berg met hoogleraar naamkunde Gerrit Bloothooft een spelalfabet dat de Nederlandse samenleving wél representeert.

Multitude werd al snel benaderd om het project vorm te geven en om het digitaal te laten versnellen. We werkten de afgelopen maanden aan een online plek waar je leest en leert over de populairste namen in Nederland tussen 1971 en 2017. Want hoe meer mensen zich kunnen identificeren met onze taal, hoe beter. We gingen in gesprek met Jill Mathon (bedenker en oprichtster Het Nieuwe Spelalfabet) en Nick Topp (co-founder en creative director van Multitude).

Het Nieuwe Spelalfabet roept behoorlijk wat op – zijn jullie verbaasd door de ophef?
Jill: Ik vind het heel tof om te zien hoe goed het wordt opgepakt, maar je merkt ook hoeveel haat er in het debat is als je ziet hoe er op Twitter en Geenstijl op gereageerd wordt. We hebben nooit gezegd dat je geen Anton meer mag zeggen als je een naam spelt, sterker nog: gebruik vooral je eigen spelmethode! We hebben dit alfabet ontwikkeld om een representatieve lijst van Nederlandse namen te maken en om een groter probleem aan te kaarten, dat lijkt me niet iets om je zo over op te winden.
Nick: Dat valt me inderdaad op aan de reacties, niet iedereen leest hoe het Nieuwe Spelalfabet tot stand is gekomen en schuiven het meteen de ‘woke-hoek’ in. Dit is een representatieve lijst, je zou er ook nieuwsgierig naar kunnen zijn.

Hoe is Multitude bij het project betrokken geraakt?
Jill: Toen ik dit idee vier jaar geleden kreeg, kwam ik al snel uit bij Desiré van den Berg, fotograaf én taalwetenschapper. We zijn toen aan de slag gegaan met een namenlijst die we zelf samenstelden, maar dat werd al snel een hippe Amsterdamse-namenlijst. Dat wilden we niet. Toen we Gerrit Bloothooft benaderden kreeg het daadwerkelijk een wetenschappelijke basis. Daarna kwamen we in contact met De Bovengrondse en hebben we het project samen voortgezet. Toen onderzoeksjournaliste Zoë Papaikonomou meldde dat er een ‘inclusief spelalfabet’ in de maak was door Gatra Peshtaz, legden we contact op LinkedIn. En dat zag Rozemarijn van Multitude weer. Zo is het balletje gaan rollen.

Dat balletje heeft wel lekker doorgerold, met een prachtig eindresultaat. Hoe kijk je terug op de samenwerking?
Nick: We geloven heel erg in het initiatief, maar we hebben er ook met heel veel plezier aan gewerkt. Op Multiday werken we met iedereen in ons bedrijf aan één project. Dat gebeurt niet heel vaak, maar hier heeft echt iedereen zijn of haar steentje aan kunnen bijdragen. Van design tot development tot marketing. Multidays voelen een beetje zoals een tussenuur vroeger op de middelbare school, de energie is op alle dagen goed maar op deze dagen extra.
Jill: Ik was soms nog wel eens bang dat ik teveel eiste.
Nick: Nee hoor, we kunnen prima met ambitieuze deadlines werken en het is altijd goed als er één persoon is die vanuit de opdrachtgever ownership over het project heeft. Dat is soms het gevaar van projecten die zelf-geïnitieerd zijn. Hier was heel duidelijk waar we aan werkten en welke doelstellingen het project had. Daardoor konden wij er weer een nieuwe digitale laag aan toevoegen, zoals de namengenerator. Dat geeft het project weer meer potentie, en zorgt ervoor dat er een betere relatie ontstaat tussen het project en de eindgebruiker.

Er kan natuurlijk nog veel meer mee worden gedaan.
Jill: Ja, je kunt het heel breed trekken, en het nog meer over inclusieve taal laten gaan. Of een kinderspelalfabet maken.
Nick: Zou je graag willen dat over vijf jaar iedereen dit gebruikt?
Jill: Lijkt me fantastisch! Er komt vast ook nog inhoudelijke kritiek op het spelalfabet, en dat is top. Taal leeft. Zo blijft het gesprek op gang.
Nick: Dat was ook wel één van de creatieve uitdagingen, de website en het design van het project moeten langere tijd mee kunnen gaan en aan te passen zijn op nieuwe ontwikkelingen. We hebben het zo gebouwd dat het makkelijk geüpdatet kan worden.

Dat zorgt inderdaad voor langdurig en duurzaam gebruik. Zijn er nog dingen die Multitude heeft gedaan waar je echt door verrast bent?
Jill: Naast dat ik het ontzettend fijn vond om met jullie te werken, voelde ik dat jullie net zo bevlogen over dit onderwerp zijn als ik. Dat zag ik aan jullie technische en creatieve toevoegingen die het project echt een extra dimensie hebben gegeven. Zoals de namengenerator, die vind ik echt heel vet. Het is een hele toffe toevoeging om het Spelalfabet makkelijk te delen op social media. Jullie springen er wat mij betreft echt uit tussen alle andere bureaus, het voelt gewoon niet als routine bij jullie, ik vertrouw jullie volledig qua intentie. En ik ben zo blij met het resultaat, met name de website heeft echt mijn verwachtingen overtroffen. Jullie brengen altijd iets onverwachts.
Nick: Met de namengenerator willen we mensen op een laagdrempelige manier bij het project betrekken. Iedereen kan er diens/haar/zijn eigen naam mee spellen. En wat je zei over het onverwachte: we zoeken bij Multitude altijd naar manieren om maatschappelijk relevante onderwerpen aan te laten slaan bij een nieuw publiek. Als we daar als team in geloven, krijg je een heel gecommitteerde samenwerking en goede energie. Dat was ook zo leuk bij dit project.